Reproduktivno zdravlje – dijetetski suplementi

Reproduktivno zdravlje predstavlja usklađenost i normalno odvijanje funkcija reproduktivnog sistema u tjelesnom, psihičkom i socijalnom smislu.
Podrazumijeva da su ljudi u mogućnosti da imaju: zadovoljavajući i bezbijedan polni život, sposobnost da imaju potomstvo, slobodu da odlučuju da li će imati potomstvo, kada i koliko često, pristup bezbijednim, efikasnim, dostupnim i prihvatljivim metodama planiranja porodice po svom izboru, te pravo na adekvatne usluge zdravstvene zaštite.

Reproduktivno zdravlje odnosi se i na bolesti, poremećaje i stanja koja utiču na funkcionisanje muškog i ženskog reproduktivnog sistema u svim fazama života.

Poremećaji reprodukcije uključuju urođene mane, razvojne poremećaje, nisku porođajnu težinu, prijevremeni porod, smanjene plodnosti, impotenciju, poremećaje menstrualnog ciklusa i dr.

Na reproduktivno zdravlje mogu uticati razni faktori, među njma se nalazi i izloženost zagađivačima iz okoline. Poznato je da je izloženost olovu povezana sa smanjenom plodnošću muškaraca i žena, dok je izloženost živi povezana s urođenim manama i neurološkim poremećajima.

Okvir za tekstSindrom policističnih jajnika (PCOS – od engl. skraćeno polycystic ovary syndrome) je najčešći endokrinološki poremećaj kod žena fertilne dobi.
Predstavljen je simptomima kao što su: hronična anovulacija, hiperandrogenizam i policističan izgled jajnika. Može biti udružen sa hiperlipidemijom, inzulinskom rezistencijom i dijabetesom tipa II.

Žene s policističnim jajnicima imaju povećan rizik za nastanak mnogih bolesti. Povišen je rizik za neplodnost i čitav niz drugih ginekoloških problema (disfunkcijska krvarenja, hiperplazija i rak endometrija) i komplikacija u trudnoći (spontani pobačaji, gestacijski dijabetes, hipertenzija, preeklampsija). 

DIJETETSKI SUPLEMENTI ZA OČUVANJE REPRODUKTIVNOG ZDRAVLJA

Da bi se očuvalo reproduktivno zdravlje ili eventualno poboljšalo i uticalo na plodnost muškarca i žene, u apotekama se mogu naći razni suplementi koji se mogu kupiti u slobodnoj prodaji. Uglavnom su na bazi vitamina i minerala i njihova djelovanje je dokazano.

Takođe, neki preparati se preporučuju uzimati i prije trudnoće, odnosno prilikom samog planiranja trudnoće kako bi prilikom začeća njihova koncentracija u organizmu bila zadovoljavajuća, kao što je folna kiselina.

Folna kiselina je odgovorna za mnogobrojne funkcije u našem organizmu. Veoma je značajna prilikom dijeljenja ćelija, a posebno u procesima diferenciranja i rasta ćelija embrija i fetusa. Ima značajnu ulogu u metabolizmu nervnih ćelija, a zajedno s vitaminom B12 nužna je u stvaranju novih krvnih ćelija.
Potrebe za folnom kiselinom u trudnoći su značajno povišene, i do 100% i uglavnom se ne mogu zadovoljiti ishranom. Razlozi za to jesu rast maternice, porast volumena krvi, rast i razvitak posteljice i djeteta.

Manjak folne kiseline se danas uvažava i kao rizični i jedan od glavnih faktora u nastanku defekata neuralne cijevi kod embrija. Uzimanjem suplemenata na bazi folne kiseline to je moguće spriječiti za 70%. Pored toga smanjuje se i rizik spontanog pobačaja. Preparati folne kiseline dobro se podnose i nemaju neželjenih djelovanja.

Mio-inozitol (MI) – supstanca koja se proizvodi u ljudskom tijelu iz glukoze, a prirodno je prisutna u namirnicama kao što su voće, žitarice, orasi i grah. Učestvuje u metabolizmu, transport i razgradnji glukoze i njenom pretvaranju u glikogen. Takođe učestvuje u aktivaciji i osjetljivosti ćelija na inzulin.
Nizak nivo mio-inozitola primjećen je kod osoba sa inzulinskom rezistencijom i kod PCOS.
Istraživanja su pokazala da mio-inozitol ima ulogu u poboljšanju simptoma PCOS i pratećih tegoba, utiče pozitivno kod vantjelesne oplodnje i smanjuje učestalost gestacijskog dijabetesa.

Cink i selen su elementi neophodni za dobro zdravlje. Organizam ih treba u malim količinama, ali njihov nedostatak može uzrokovati razne zdravstvene probleme. Veoma su važni kod spermatogeneze i muške plodnosti.

Spermatogeneza je proces razvoja spermija. To podrazumijeva podjelu i sazrijevanje primitivnih ćelija testisa nazvanih spermatogonija, s krajnjom proizvodnjom aktivnih spermija sposobnih za oplodnju odgovarajuće ženske spolne ćelije. Tokom spermatogeneze, spermiji su osjetljivi na oksidacijsko oštećenje, čime se smanjuje njihova održivost.

Cink je sastavni dio superoksid dismutaze, enzima koji štiti ćelije od oštećenja uzrokovanih slobodnim radikalima. Slično, selen služi u skupini antioksidacijskih spojeva koji se nazivaju selenoproteini, od kojih mnogi sprečavaju oksidativnu degradaciju membrane ćelija i drugih važnih komponenti. Cink i selen pomažu neutralisati ove slobodne radikale.

Suplementacija s cinkom i selenom pokazala je da poboljšavaju kvalitetu spermija u kliničkim ispitivanjima.

Arginin je esencijalna aminokiselina koja podržava plodnost muškaraca. Nalazi se u orašastim plodovima, posebno bademi i orasi, te u ribi i proteinima soje.
Iako je glavna funkcija arginina podržati mušku plodnost, ona je takođe korisna u vrijeme stresa ili rasta.
Testovi na argininu u dozama od dva grama dnevno pokazuju da on poboljšava plodnost i funkcionisanje sperme kod muškaraca. Arginin može pomoći u podsticanju tjelesne proizvodnje ugljen oksida, moćnog dilatatora krvnih sudova, koji takođe može pomoći u nekim vrstama impotencije povećanjem dotoka krvi u penis.

Vitamini C, E, B6, B12 - daju pozitivne efekte na plodnost žene.

mr ph. Rubina Huseinbašić

B Pharm apoteka br.54, Banjalučka bb, Brčko