Poremećaji u funkciji i prohodnosti disajnih puteva češći su kod djece nego kod odraslih.

Razlog su manji promjer disajnih puteva i manja otpornost prema uzročnicima respiratornih infekcija. Otežano udisanje uglavnom se javlja pri infekciji gornjih dijelova respiratornog trakta, a otežano izdisanje je češće kod astme i infekcija donjih disajnih puteva.

Laringitis

Laringitis je upala grla koja se manifestuje promuklošću ili gubitkom glasa, a povremeno i otežanim disanjem. Uzroci akutnog laringitisa mogu biti infekcija ili naprezanje glasnih žica. Hronični laringitis nastaje usljed prekomerne upotrebe alkohola, udisanjem toksina ili GERB-om (gastroezofagealna refluksna bolest – vraćanje kiseline iz želuca u jednjak).

Preporuka je inhalacija fiziološkog rastvora uz unos većih količina toplih čajeva. Korisno može biti i vlaženje vazduha u prostorijama u kojima se boravi. Od pomoći može biti i odmor glasa – višednevno ćutanje.

Akutni bronhitis

Akutni bronhitis je zapaljenje dušnika i bronhija. U preko 80% slučajeva je virusnog porijekla. Može nastati nekoliko dana nakon pojave upale grla, sinusa ili promuklosti. Javljaju se blago povišena temperatura i bol u mišićima. Bol u donjem dijelu grudi pojačava se tokom kašljanja. Osnovni simptom je kašalj koji je u početku suh, a nakon par dana prelazi u produktivan. Kašalj u prosjeku traje 2 sedmice, rijetko duže. S obzirom da je uzročnik u velikoj većini slučajeva virus, antibiotici se ne preporučuju, osim kod rizičnih grupa.

Upala pluća

Upala pluća može se razviti od blagog do veoma teškog oblika. Simptomi tipične pneumonije su kašalj ili otežano disanje, ubrzano disanje, blijeda koža, teškoće u uzimanju tečnosti. Uglavnom je tjelesna temperatura znatnije povišena kod bakterijske, nego kod virusne pneumonije. Kod atipične upale pluća simptomi mogu biti vrlo blago izraženi i podsjećati na običnu prehladu.

Iz navedenog je očito kako različite infekcije disajnih puteva imaju slične simptome. U najvećem broju slučajeva ih je nemoguće razlikovati bez doktorskog pregleda. Zato je važno ne posezati odmah za antibioticima već se konsultovati sa doktorom ili farmaceutom. Neopravdana upotreba antibiotika stvara uslove za razvoj bakterija otpornih na antibiotike koje izazivaju teške infekcije protiv kojih se rizične grupe (djeca, hronični bolesnici, starije osobe) ne mogu izboriti.

Kašalj

Čest zajednički simptom respiratornih infekcija je kašalj. Osnovna svrha kašlja jeste da se postigne veoma brz protok vazduha kroz disajne puteve što omogućava njihovo čišćenje. Na ovaj način izbacuju se mikroorganizmi, sekret iz donjih dijelova disajnih organa, čestice prašine i drugi iritansi.
Kašalj može biti suh ili produktivan. Suh kašalj nastaje prilikom iritacije i upale disajnih organa. Produktivni kašalj karakteriše prisustvo sluzi u disajnim organima koja se kašljanjem pokušava izbaciti u spoljašnju sredinu. U iskašljanom sadržaju mogu se naći mikroorganizmi koje je imuni sistem “zamotao” u sluz kako bi ih neutralisao. U pojedinim bolestima kašalj može preći iz jednog oblika u drugi.
Početni produktivan kašalj može prestati kada se izbaci sav sekret iz disajnih puteva. Nakon toga se javlja suhi kašalj koji je posljedica i dalje prisutne iritacije disajnih puteva.

Početni suhi kašalj koji nastaje usljed upalnog procesa u disajnim putevima može preći u produktivan kao posljedica nakupljanja sluzi koju organizam stvara kako bi se zaštitio od mikroorganizama.
Takođe je moguće i da kašalj sve vrijeme bude samo suh ili samo produktivan.
U slučaju da je kašalj praćen povišenom tjelesnom temperaturom, iskašljavanjem krvi, gubitkom na tjelesnoj težini, oticanjem nogu ili otežanim disanjem – obavezan je doktorski pregled. Kašalj koji ne prolazi u roku od 4-6 sedmica je takođe povod za posjetu doktoru.

Kašljanje može izazvati upalni proces u tkivu disajnih organa što ih čini osetljivijim na nadražaj na kašalj. Na ovaj način se stvara začarani krug kašlja koji se teško prekida.

Hronični kašalj traje duže od 8 sedmica. Najčešće se javlja kod pušača. Takođe može da se javi kod pojedinih osoba koje piju ACE inhibitore – grupa lijekova protiv visokog krvnog pritiska. Drugi česti uzroci hroničnog kašlja su astma, refluksna bolest i nakupljanje sluzi iz nosa u grlu. Hronični produktivni kašalj praćen otežanim disanjem i čestim respiratornim infekcijama može biti znak hronične opstruktivne bolesti pluća. Zahtjeva doktorski pregled i uvođenje terapije lijekovima koji će olakšati disanje i smanjiti simptome.
Subakutni kašalj traje 3-8 sedmica. Uglavnom je posljedica nedavne infekcije disajnih organa.

Akutni kašalj traje kraće od 3 sedmice. Najčešće je uzrokovan prehladom ili virusnom infekcijom disajnih organa. Takođe može biti simptom tuberkuloze, bakterijske infekcije pluća i bronhija, pogoršanja astme ili slabosti srca.
Ako je praćen osjećajem povećanog pritiska u sinusima, nakupljanjem sluzi iz nosa u grlu ili promjenom čula mirisa – postoji mogućnost da je uzrok kašlja sinusitis.
U slučaju da se javlja nakon jela, prilikom ležanja u horizontalnom položaju, praćen je povremenom promuklošću – kašalj je možda izazvan GERB-om.

Primjena biljnih sirupa u otklanjanju kašlja

Ukoliko kašalj nije praćen drugim simptomima ili je utvrđeno da je u pitanju blaži oblik iritacije disajnih organa, primjena biljnih sirupa može biti od pomoći u otklanjanju kašlja.

Ekstrakti nadzemnog dela timijana (Thymus vulgaris L.) i korijena jagorčevine (Primula veris L.) tradicionalno se upotrebljavaju kao sredstva koja olakšavaju iskašljavanje kod produktivnog kašlja. Aktivne komponente timijana mogu ispoljiti antimikrobno dejstvo. Takođe, mogu opustiti mišiće disajnih organa. Aktivne komponente jagorčevine mogu stimulisati stvaranje sputuma. Na taj način se razrjeđuju nakupljena sluz, mikroorganizmi i druge strane čestice u disajnim organima i olakšava se njihovo iskašljavanje.

Kod suhog, iritirajućeg kašlja tradicionalno se koriste korijen bijelog sleza (Althaea officinalis L.), talus islandskog lišaja (Cetraria islandica L.) i list bokvice (Plantago lanceolata L.). Ekstrakti ovih biljaka sadrže sluzi koje oblažu sluzokožu usta i ždrijela. Na taj način mogu umiriti iritaciju usne duplje i grla, te ublažiti refleks kašlja.

Ako nakon 7 dana primjene sirupa protiv kašlja ne dođe do poboljšanja treba se konsultovati sa farmaceutom ili doktorom.

mr ph. Tamara Devetak