Zdrav reproduktivni sistem preduslov je za zdrav seksualni život i ostavljanje potomstva. Zdravlje urinarnog i reproduktivnog sistema usko je povezano. S obzirom na anatomsku lokaciju reproduktivnog i urinarnog sistema kod čovjeka, urinarne infekcije mogu ostaviti posljedice na polne organe.
Urinarne infekcije nastaju kada bakterije, najčešće Escherichia coli, prodru u mokraćne kanale i u njima se razmnože. Urinarne infekcije često se razvijaju kod trudnica. Trudnice imaju nešto veći rizik za progresiju urinarne infekcije do infekcije bubrega ili nastanak komplikacija u trudnoći.
Polno prenosive bolesti su zarazne bolesti koje se prenose bilo kojim oblikom seksualnog odnosa. Kod žena mogu izazvati oštećenje maternice, jajovoda ili jajnika i izazvati neplodnost.
Prodor izazivača polno prenosivih bolesti kroz uretru muškaraca može izazvati inflamaciju prostate. Negativni efekti mogu se odraziti i na testisima i to narušavanjem funkcionalnosti spermatozoida ili smanjenjem njihovog broja.
Kako farmaceuti mogu pomoći u održavanju reproduktivnog zdravlja?
Izbjegavanje razgovora na temu seksualnog zdravlja povećava rizik od polno prenosivih bolesti i neželjene trudnoće. Postoji preko 30 vrsta bakterija, virusa i parazita koji se prenose seksualnim kontaktom, uključujući i oralni seks. Najčešći su gonoreja, sifilis, hlamidija, trihomonijaza, humani papiloma virus (HPV), herpes simpleks virus i hepatitis B. Procjena Svjetske zdravstvene organizacije je da je 2020. godine bilo preko 370 miliona novih slučajeva polno prenosivih bolesti.
U Republici Srpskoj su 2022. godine zabilježena 254 smrtna slučaja zbog bolesti mokraćno-polnog sistema. Kada se izuzmu respiratorne infekcije, hlamidija se nalazi na sedmom, a hepatitis B na osmom mjestu vodećih zaraznih bolesti u 2022. godini. Iste godine imali smo 29 specijalista dermatovenerologa, 111 specijalista ginekologije sa akušerstvom i 28 urologa, naspram 910 magistara farmacije u apotekama.
Farmaceuti mogu prepoznati pacijente sa učestalim urinarnim infekcijama ili simptomima polno prenosivih bolesti i na vrijeme ih uputiti doktoru, ukoliko je to neophodno. Takođe mogu dati pouzdane izvore informacija o reproduktivnom zdravlju osobama kojima razgovor nije prihvatljiva opcija.
Šta možete očekivati od farmaceuta kada je u pitanju vaše reproduktivno zdravlje?
Možete se konsultovati o infekcijama mokraćnih kanala. U ovim slučajevima često se koriste čajevi i biljni suplementi namijenjeni olakšanju tegoba. Morate biti oprezni kada se radi o urinarnim infekcijama kod djece, adolescenata i muškaraca. Uvin čaj, koji se tradicionalno koristi u otklanjanju simptoma urinarnih infekcija, nije namijenjen mlađima od 18 godina. Urinarne infekcije kod muškaraca mlađih od 50 godina su rijetke jer su uglavnom povezane sa uvećanjem prostate. Česte urinarne infekcije kod muškaraca su povod za pregled kod urologa kako bi se utvrdio njihov uzrok. Farmaceut vam može pomoći da odredite kada samoliječenje nije dovoljno i trebate se obratiti doktoru.
Hitna oralna kontracepcija za dan poslije dostupna je u slobodnoj prodaji – ne zahtijeva recept ginekologa. Česta upotreba ove metode kontracepcije je skupa i može izazvati neredovan menstrualni ciklus. U razgovoru sa farmaceutom možete se informisati o drugim oblicima kontracepcije, njihovim prednostima i nedostacima. Ako već koristite oralne kontraceptive možete se informisati o njihovim efektima i potencijalnim rizicima, šta učiniti kada propustite uzimanje kontraceptivne tablete.
Polno zarazne bolesti su 2022. godine kod nas bile na četvrtom mjestu među grupama zaraznih bolesti. Zabilježene su 82 oboljele osobe, ali se smatra da je brojčano stanje znatno gore. Zbog kulturoloških razloga i stigme ove se bolesti nedovoljno prijavljuju, a mogu imati trajne posljedice na zdravlje i kvalitet života pojedinca.
mr ph. Tamara Devetak
